آشفتگی تیره جیرانی
نگاهی بر فیلم سینمایی «آشفته‌گی»
سینمافا- یکی دیگر از فیلم های بخش مسابقه سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر فیلم آشفته‌گی ساخته فریدون جیرانی بود. داستانی درباره دو برادر دوقلو به نام‌های بردیا و باربد است که نقش هر دو را بهرام رادان بازی می‌کند. برادرانی که ظاهراً جز در ظاهر و نفرت از یکدیگر هیچ شباهتی ندارند و همین موضوع زمینه‌ای برای قتل یکی از آنان توسط دیگری می‌شود.
قتلی که با شدت و ضعفی کمتر نسبت به فیلم خفگی به نمایش کشیده می‌شود و از این جای داستان ما با روشن شدن تاریکی‌های زندگی مقتول در نظر بیننده و نقش بازی کردن قاتل به جای او در زندگی اش، مواجهه هستیم.
جیرانی بی شک یکی از اثرگذارترین کارگردانان صاحب سبک در ایران است. کارگردانی که فعالیت حرفه‌ای اش را با خبرنگاری و نقد فیلم و سینما شروع کرد و پس از سال‌ها کار در حوزه فیلمنامه نویسی و بازنویسی فیلمنامه، با کارگردانی فیلم قرمز در دهه هفتاد، نظر موافق منتقدان و مخاطبان را برانگیخت. فیلمی که در سال ۱۳۷۷ در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و موفق شد تا سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش زن (هدیه تهران) و مرد (محمدرضا فروتن) را برای این فیلم و بازیگرانش به ارمغان بیاورد.
آشفتگی، شباهت زیادی با خفگی دارد؛ در ژانر، فضاسازی و لوکشین، گریم و حتی تکرار اسامی چنانچه نقش اصلی فیلم خفگی، شخصیتی به نام صحرا مشرقی با بازی الناز شاکر دوست، در فیلم آشفتگی با شخصیتی به نام دریا مشرقی با بازی مهناز افشار تداعی می‌شود. البته این سه گانه اولین مواجه با نام خانوادگی مشرقی نیست و پیش از این نیز در آثار دیگری از جیرانی این فامیلی را دیده ایم. جیرانی تا به حال نگفته چرا از نام خانوادگی مشرقی برای بعضی از کاراکترهایش استفاده می‌کند. آیا واقعاً مشرقی نام خانوادگی ناظم جیرانی در دروان مدرسه‌اش بوده است؟».
فضای تیره و تار و نبود نور، قطع برق و شمه هایی از فیلمهای هالیوودی مانند نوع موسیقی، نوع پوشش و آرایش و وسایل کلاسیک زندگی یا نوشیدن شراب عناصری هستند که در دو فیلم تکرار می‌شوند.
دغدغه مندی و تلاش جیرانی برای بازنمایی مشکلات اجتماعی، چنانچه در فیلم هایی نظیر قرمز، صورتی و سالاد فصل وجود دارد، یکی از نکات مثبتی است که در کارهای جیرانی وجود داشته و بر کسی پوشیده نیست و نشان از تسلط وی بر موضوعات جامعه و قدرتش در بیان آنان دارد. اما یکی از نقاط مثبتی که در مورد این فیلم به صورت خاص و در مورد فریدون جیرانی به صورتی کلی گفته می‌شود این است که جیرانی خیلی با جریان حاکم بر سینما و تقاضای گیشه کاری ندارد، کار خودش را انجام می‌دهد و دغدغه شخصی اش را به تصویر می‌کشد. مسأله‌ای که در روزگار بازار داغ تقلید هنر، مسأله‌ای فی نفسه مطلوب و جذاب است.
آشفتگی هم یکی از دغدغه‌هایی است که جیرانی سال‌ها آروزی ساختن آن را بر اساس یک فیلم کلاسیک (فیلم شباهت کامل یا Dead Ringers به کارگردانی دیوید کراننبرگ محصول سال ۱۹۸۸ میلادی است که فیلمنامه اش را کراننبرگ به همراه نورمن اشنایدر بر پایه کتاب دوقلوها نوشته باری وود و جک گیسلند نوشته اند) در سر داشته و امروز موفق به ساخت و اکران آن شده است.
نکته جالبی که درباره این فیلم می‌توان گفت این است که به رغم هجمه ای از انتقادات که نسبت به نوع فیلمبرداری این فیلم از جانب منتقدان مطرح می‌شود، «مسعود سلامی» فیلمبردار این فیلم در سی و هفتمین جشنواره می باشد.
