جلسه بررسی فیلمهای آموزشی عباس کیارستمی برگزار شد
سینمافا- نشست بررسی فیلم های آموزشی زنده یاد عباس کیارستمی دقایقی پیش در سینما فلسطین تهران با حضور ابراهیم فروزش، وحید نیکخواه آزاد، علی زارعان، سعید پوراسماعیلی و محمود امانی برگزار شد.
در این نشست که در محل اجتماعات سینما فلسطین تهران برگزار شد، حاضران به نقد و بررسی اوضاع فعلی ساخت محتوای آموزش با توجه به آثار مرحوم عباس کیارستمی پرداختند. در ادامه، گزارش اختصاصی سینمافا از این نشست را میخوانید:
دکتر سعید پوراسماعیلی (فیلمساز و معاون انجمن سینمای جوانان ایران):
سفارش دهنده و سازنده فیلم آموزشی از درجه اهمیتی بالایی برخوردار هستند. آموزش در گذشته به صورت متنی و تصویر مکتوب بود ولی امروزه به دلیل حضور فضای مجازی، باید برای مخاطب در هر حوزهی آموزشی فیلم تولید کرد. این امر در موارد فراوان انجام میگیرد و نکتهای که در این فیلم ها مهم است، سفارش دهندهی این گونه آثار هستند.
آنچه در گذشته در کانون پرورش فکری اتفاق می افتاد، ساخت فیلم با موضوع و محوریت کودکان با فراغ بال بیشتر از امروز بود. مثل امیر نادری و یا مرحوم کیارستمی که هر گونه تمایل داشتند برای کودک و یا دربارهی کودک فیلم میساختند. اما امروزه به دلایل زیاد، جسارت خیلی کمتری در ساخت فیلمها به کار برده میشود و این حتی در فیلمهای بخش دانشآموزی نیز حس میشود به صورتی که هیچ دغدغهای که مربوط به سن و سال کودکی و نوجوانی است، در این فیلمها به چشم نمیخورد. این دغدغهها و جسارت ها هستند که فیلمهای آموزشی نادری، فروزش و کیارستمی را برای امروز هم قابل تماشا میسازد.
وی افزود: این که چگونه در فیلمها بتوانیم به صورت غیرمستقیم، آموزشی به کودک یا نوجوان بدهیم، فیلمهای کیارستمی را شایستهی بررسی میکند. آنچه که میتوان برای سوق دادن فیلمسازها و کودکان برای ساخت اینگونه فیلم ها و بیان نگاه کودکان به جهان، ویژگی های فردی و دغدغههای روزانه فیلمساز انجام داد، تعریفی است که برای بچهها و یا فیلمسازها از طرف سفارش دهندگان صورت میگیرد.
تفکیک سینما در «رسانه بودن» و «هنر بودن» نیز در امر ساخت فیلم خیلی تعیین کننده است. ظرفیت ویدئو در حال حاضر به عنوان رسانه از طرف سینما در جهت آموزش میتواند مورد استفاده قرار گیرد. ظرفیت «هنر» سینما نیز با غیرمستقیم گویی میتواند یک اثر مثل «ابد و یک روز» را پدید بیاورد که پیام درستی را در جهت آموزش به مخاطبان خود عرضه میکند.
دکتر محمود امانی (مدیرکل تالیف کتابهای درسی):
ما از سالها پیش با سفارش یا ساخت فیلمهای آموزشی، با سینما و تصویر وارد حوزهی آموزش کودکان شدهایم و مقصود خودمان را از طریق فیلمها و تولیدات متفاوت رسانهای به کودکان میرسانیم و به دلیل حضور فناوری، در آینده شاهد حضور بیشتر و پررنگتر فیلمها در کلاسهای درس خواهیم بود. «شبکهی رشد» نیز که بخش عمدهای از آن را «فیلم برای مخاطبان متفاوت» تشکیل میدهد نقش مهمی در این آینده ایفا خواهد کرد. در سینما نیز فیلمهای آموزشی خوبی مانند ابد و یک روز تولید شدهاند و ما از فیلمهای دیگری نیز مانند دارکوب در تالیف کتابهای درسی در حال استفاده هستیم.
وحید نیکخواه آزاد (فیلمساز و دبیر جشنواره):
اینکه کانون پرورش فکری در اوائل سالهای 50 فیلمهایی اینچنینی را توسط عباس کیارستمی سفارش داده است، برای فیلمسازها قابل توجه است؛ چرا که امروزه ما به نمیتوانیم به کارگردانهای بزرگمان این سفارشات را بدهیم و همین موضوع نشاندهنده اهمیت بررسی فیلمهای کیارستمی است.
علی زارعان ( مدیر سابق گروه کودک شبکه دو سیما):
به نظر میرسد نکته ای که باعث عدم روی آوردن فیلمسازها برای ساخت این فیلمها وجود دارد، عدم اقبال عموم است و این فکر که گاهی اهالی هنر حس میکنند که از اصل هنر و خلاقیت دور میشوند. از طرف حاکمیت نیز ناخودآگاه از کلمه آموزش دور شدهایم و به دلیل کنشهای سیاسی و عدم آرامش حاکمیتی، اقبال به فیلمهای آموزشی کمتر شده است.
در عرصهی آموزش در رسانه هم به دلیل توقعات زیادی که از رسانه در موضوعات مختلف وجود دارد، تلویزیون هم از این غافله عقب مانده است. ما در گذشته سریالهایی مانند قصههای مجید داشته ایم که به طور حتم در طبقهی محتوای رسانه ای آموزش قرار میگیرد.
ابراهیم فروزش (فیلم ساز پیشکوست):
در سالهای دهه 40 با رشد جمعیت و ازدیاد کودکان، مرحوم کیارستمی و فیروز شیروانلو مرکز سینمای کانون را راه اندازی کردند و به این نکته رسیدند که ما باید خودمان برای کودکان خودمان فیلم بسازیم و « نان و کوچه» در سال 49 با وسایل ابتدایی ساخته شده است. 4 انیمیشن آموزشی هم در آنسالها توسط انیماتورهای آموزش دیدهی ایرانی ساخته شد. فرشید مثقالی و دوستان دیگر با بودجهی اندکی که کانون داشت شروع به ساخت فیلمهای داستانی و انیمیشن کردند. کانون مرکز کوچک و بودجهی قلیلی برای سینما دارد و ما نباید توقع فیلمسازی برای کودکان و نوجوانان را به از این مرکز داشته باشیم. وزارت آموزش و پرورش و سیاستگزاران در عرصه سینما و یا مافیای اکران اجازه ندادهاند که فیلمسازها وارد عرصه ساخت فیلم های مناسب کودکان و نوجوانان شوند و الان در حال باخت به رقابت رسانههای خارجی هستیم. «باشو غریبه کوچک» بیضایی نیز در آن سالها با حمایت مدیریت آن دوران کانون ساخته شده است و هنرمندانی مثل مرتضی ممیز یا علی اکبر صادقی نیز به دلایل حمایت مدیریتی و کم بودن محدودیت های فیلمسازی، انیمیشن می ساختند.
فروش ادامه داد: در آن سوی دنیا به زبان اسپانیایی کتابی به نام «سینمای کیارستمی» نوشته شده است که در زیر و بم آثار کیارستمی کاووش کرده اند و با خواندن این کتابها متوجه میشویم که فیلم «دندان درد» فقط یک فیلم به عنوان سرگرمی نیست و البته ما با کمال تاسف میبینیم که در کشور خودمان هیچ توجه ای برای نگارش و یا کندوکاو در مورد این فیلمها صورت نمیگیرد. کیارستمی در کنار فیلم های آموزشی به «خانهی دوست کجاست» رسیده است و حتی در آن هم قابل مشاهده است که دغدغه آموزش هم پیگیری میشود. ما نمی توانیم منکر تغییر زمانه شویم اما در فیلمهای کیارستمی به دلیل داشتن پایه و اساس درست، مخاطب می تواند با رضایت از پای تماشا بلند شود. در بعد نمایش فیلمها برای مخاطبان در سالهای گذشته تجربهای داشته ایم که تجربه مفیدی بود است.
چهل و هشتمین جشنواره بین المللی فیلم رشد از 25 آبان تا 2 آذر در سینما فلسطین در حال برگزاری است.